Geschiedenis van de spoorwegen in Nederland

In Nederland werd de eerste spoorlijn aangelegd door de in 1837 opgerichte Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HSM). Deze lijn van Amsterdam naar Haarlem werd geopend op 20 september 1839. Tussen 1842 en 1847 werd deze lijn verlengd via Leiden en Den Haag naar Rotterdam.

In 1845 werd door de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij (NRS) de tweede Nederlandse spoorlijn geopend, de Rhijnspoorweg van Amsterdam naar Utrecht, welke in 1845 werd verlengd naar Arnhem. In 1855 werd een zijlijn geopend van Utrecht naar Rotterdam. In 1860 werd de Nederlandsche Centraal Spoorweg Maatschappij (NCS) opgericht.

 In 1860 werd een wet aangenomen, die de aanleg van een landelijk spoorwegnet op staatskosten regelde. Voor de exploitatie werd de (particuliere) Maatschappij tot Exploitatie van Staats Spoorwegen (SS) opgericht. In 1917 ging de HSM nog meer samenwerken met de SS en werd de belangenmaatschap Nederlandsche Spoorwegen opgericht. Dit mondde uit in een fusie en de oprichting van de Nederlandsche Spoorwegen (NS) op 2 augustus 1937. De aandelen hiervan waren volledig in handen van de Nederlandse staat.

Geschiedenis van de paardentram in Nederland

 Een paardentram is een tram die wordt voortbewogen door paarden. De paardentram is ontstaan uit de omnibus. Het comfort van de omnibus was door de slechte bestrating niet zo hoog, door de aanleg van rails werd het comfort verhoogd.

 In 1864 werd de eerste paardentramlijn geopend van Den Haag naar Scheveningen door The Dutch Tramway Company (DTC). In 1875 volgde de eerste paardentramlijn in Amsterdam door de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij (AOM) en in 1879 begon de paardentram in Rotterdam door de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij (RTM).

De meeste paardentrams in de grotere steden werden tussen 1900 en 1914 vervangen door elektrische trams. Een van de redenen daarbij was het oplossen van de overlast veroorzaakt door de niet geringe hoeveelheden mest op de wegen. 

Geschiedenis van de stoomtram in Nederland

De stoomtram is een tram die voortbewogen wordt door een stoomlocomotief.

In 1879 reden er voor het eerst stoomtrams in Nederland op de lijn Den Haag en Scheveningen, geëxploiteerd door de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij (NRS). Hierna volgden de Zuider Stoomtramweg Maatschappij (ZSM) in 1880  met de lijn tussen Breda en Oosterhout en de Gooische Stoomtram (GS) in 1881. Het succes zorgde ervoor dat de paardentram daarmee enigszins had afgedaan.

In 1922, op het hoogtepunt in de ontwikkeling van de stoomtram, telde Nederland 47 particuliere trambedrijven die gezamenlijk ruim 2500 kilometer tramnet exploiteerden. 

Vanaf de jaren dertig begon de neergang van de stoomtram. Concurrentie door autobussen en vrachtauto's deden veel stoomtrams verdwijnen. Sommige trambedrijven wisten hun bestaan nog te rekken maar in de jaren vijftig was het toch echt afgelopen.

Geschiedenis van de elektrische tram in Nederland

Een elektrische tram is een tram met elektriciteit als energiebron voor de voortbeweging. 

In 1882 reed de Electrische Tramweg Maatschappij Zandvoort (ETMZ) als eerste in Nederland met een elektrische tram in Zandvoort. In 1899 reden de eerste elektrische trams met bovenleiding tussen Haarlem en Zandvoort, geëxploiteerd door de Eerste Nederlandsche Electrische Tram Maatschappij (ENET). In 1900 reed de eerste elektrische stadstram in Amsterdam. De Gemeentetram Amsterdam (GTA) kwam tot stand door overname van de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij (AOM). In 1905 werd de elektrische tram in Rotterdam in gebruik genomen door de Rotterdamsche Electrische Tramweg Maatschappij (RETM). 

Veel paardentrams en stoomtrams werden, vooral in de steden, en later ook daarbuiten, vervangen door elektrische trams.